Ιστορία Ολοζώντανη

Κάτι που έχω συνδέσει με τις μνήμες των επετείων των σχολικών μου χρόνων, είναι η ανησυχία που συνόδευε τις ημέρες αυτές, μην τυχόν και με σταματήσουν στον δρόμο οι δημοσιογράφοι. Ναι, ακούγεται κουλό – το ξέρω – αλλά δεν ήθελα να με ρωτήσουν κάτι πάνω στην εκάστοτε επέτειο και να ρεζιλευτώ με καμιά λάθος απάντηση, μπροστά σε ολόκληρο το Πανελλήνιο. Αναφέρομαι φυσικά στην “παράδοση” των δημοσιογράφων να σταματούν τυχαία μαθητές στον δρόμο και, αναλόγως με την ηλικία τους, να κάνουν τις αντίστοιχες ερωτήσεις.

“Πες μου έναν από τους ήρωες του 1821”, σε παιδιά δημοτικού, και σε μεγαλύτερα παιδιά, “Τι γιορτάζουμε την 25η Μαρτίου;”

Πλέον, ακόμα κι αν είσαι εντελώς ανίδεος σε σχέση με το θέμα, μπορείς πολύ εύκολα να το γκουγκλάρεις στο πανέξυπνο κινητό σου και να δώσεις την πιο πλήρη και αψεγάδιαστη απάντηση. Δεν είναι όμως αυτό η ουσία. Το ουσιώδες για τους νέους θα ήταν να βιώσουν μέσα από διηγήσεις αληθινών συμβάντων από ανθρώπους που τα έζησαν στο πετσί τους – ή από ανθρώπους που άκουσαν διηγήσεις από ανθρώπους που τα έζησαν στο πετσί τους, στην περίπτωση του 1821 – παρά να τα διαβάζουν σε σχολικά βιβλία ιστορίας, που ξέρουμε όλοι με πόσο ενδιαφέροντα τρόπο είναι γραμμένα. Για τον λόγο αυτό επέλεξα τη συγκεκριμένη ημέρα για να αφιερώσω μια ανάρτηση στα δύο έργα του Παρασκευά Παντζαρτζή, που έπεσαν στα χέρια μου στις αρχές του παρόντος έτους.

Το ένα, το πρώτο που διάβασα, αφορά κυρίως την ταλαιπωρία και τις κακουχίες που πέρασε η οικογένειά του προτού εκείνος έρθει στον κόσμο. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών της Καππαδοκίας, το ταξίδι του ξεριζωμού γεμάτο απώλειες, τη μισή ψυχή τους που ξεριζώθηκε κι έμεινε για πάντα εκεί, στον τόπο που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν. Φωτογραφίες ασπρόμαυρες, γεμάτες μνήμες από έναν τόπο που δεν τους ανήκει πλέον υλικά, παρά μόνο στην καρδιά τους.

Το άλλο, το δεύτερο που διάβασα, περιγράφει με πολύ περισσότερες λεπτομέρειες τη ζωή του ίδιου του Παρασκευά Παντζαρτζή, ενώ περιλαμβάνει και άφθονο φωτογραφικό υλικό. Το πώς γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Δράμα, τους φύλακες αγγέλους-καθηγητές του που έπεισαν τον πατέρα του να συνεχίσει τη μόρφωσή του και πέρα από το δημοτικό, τη φιλομάθειά του που τον οδήγησε να μεταναστεύσει στην Γερμανία και να διεκπεραιώσει τις σπουδές του ταυτόχρονα με την εργασία του σε εργοστάσιο, προκειμένου να βγάζει ο ίδιος τα έξοδά του. Πολύ συγκινητική είναι και η δράση του μέσω του ελληνικού συλλόγου, που ιδρύθηκε με τη βοήθειά του στην Στουτγάρδη.

Εν ολίγοις, παρ’ όλο που δεν είμαι σίγουρη πού μπορεί κανείς να βρει αυτά τα συγκεκριμένα βιβλία – τα μικρά σε έκταση, μα μεγάλα σε περιεχόμενο – μπορώ σίγουρα να πω από πρώτο χέρι ότι κάτι τέτοια βιβλία δημιουργούν πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο απ’ ότι όλα τα σχολικά βιβλία ιστορίας όλων των ετών, μαζεμένα. Κι αυτό, γιατί δεν προσπαθούν να σε διδάξουν ιστορία – σε κάνουν κομμάτι της, σε μπάζουν σ’ αυτή και το κάνουν με τρόπο ολοζώντανο.